ข่าวการรับน้องโหดมักจะมีออกมาให้พวกเราได้ยินได้อ่านอยู่เป็นระยะ  เรามักจะตกใจกับการกระทำรุนแรงที่คาดไม่ถึงของรุ่นพี่ที่ร่วมกันยำรุ่นน้อง แม้ว่าจะมีข้อห้ามด้านความรุนแรงที่ชัดเจนของสถาบันการศึกษา และกระแสการไม่ยอมรับของสังคม แต่การรับน้องโหดไม่เคยจะหมดไปจากสถานศึกษาไทย

ในความเป็นจริงแล้วการรับน้องโหดเป็นกิจกรรมที่อยู่ร่วมกับมนุษย์มายาวนานหลายศตวรรษ ไม่ได้จำกัดเฉพาะในสังคมการศึกษาไทย  แต่ที่อื่นก็มี เช่น ในประเทศเยอรมัน ประเทศสหรัฐอเมริกา เรือนจำ หรือแม้แต่สถานที่ทำงาน ล้วนแต่มีเรื่องเล่าการเจ็บการตายจากการรับน้องมาแล้วทั้งนั้น เช่น ในช่วงสามร้อยกว่าปีที่แล้ว พ.ศ. 2227 นักศึกษาที่อยู่ในกลุ่มปัญญาชนชั้นสูงระดับโลกนามว่า โจเซฟ เว็ป ได้ถูกมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (Harvard University) ไล่ออก เนื่องจากเขาทุบตีน้องใหม่ และบีบบังคับให้น้องใหม่มาคอยรับใช้¹ ความพยายามป้องกันของสถาบันการศึกษาเพื่อควบคุมไม่ให้เกิดกิจกรรมรับน้องโหดก็มีมานานยิ่งกว่าที่เห็นเป็นลายลักษณ์อักษรมาอย่างยาวนาน ได้แก่ บทบัญญัติในคู่มือนักศึกษาในปี พ.ศ. 2038 ของมหาวิทยาลัยไลฟ์สิช (Leipzig University) ในประเทศเยอรมัน ซึ่งได้กำหนดห้ามการกระทำโหดร้ายในการรับน้อง ได้แก่ ห้ามดูหมิ่น ทรมาน คุกคาม ราดน้ำ ราดปัสสาวะ ทำให้แปดเปื้อนด้วยฝุ่น โยนสิ่งสกปรก ล้อเลียนโดยการเป่านกหวีด ตะโกนใส่ด้วยเสียงน่ากลัว หรือล่วงละเมิดทางร่างกายด้วยความรุนแรง² แต่ที่น่าเศร้าก็คือ เวลาผ่านมากว่า 500 ปี  การกระทำรุนแรงเหล่านี้ ดูเหมือนจะยังมีอยู่ครบในยุคสมัยปัจจุบัน

ภาพประกอบ “บรรยากาศรับน้องในมหาวิทยาลัยฮาวาร์ด” ภาพสร้างด้วยโปรแกรม AI ภายใต้ บัญชี Canva ของผู้เขียน

 “จะรับน้องให้ได้เลือดไปทำไม?” “เลิกไปเลยได้ไหม?”

ภาพสร้างด้วยโปรแกรม AI ภายใต้ บัญชี Canva ของผู้เขียน

การรับน้องโหดคงจะไม่หายไปโดยง่าย  เพราะมีความต้องการจากทั้งผู้ให้และผู้รับ เรียกได้ว่ามีทั้งอุปสงค์และอุปทานที่ช่วยประคองให้กิจกรรมรับน้องโหดยังคงอยู่เรื่อยมา ในมุมของรุ่นพี่ โดยทางทฤษฎีแล้ว (theory of hazing) ที่ต้องโหดก็เพื่อสร้างความสามัคคี ความมุ่งมั่น สร้างความผูกพันต่อกลุ่ม³ นำวัฒนธรรมเฉพาะของกลุ่มมาช่วยเชื่อมคนต่างรุ่นให้มีความเข้าใจกัน และกำหนดลำดับชั้นให้รู้ว่าใครพี่ใครน้อง⁴ แต่ที่น่าทึ่งยิ่งกว่าก็คือรุ่นน้อง  ที่แม้จะรู้ว่าอาจจะโดนทำร้าย ทำให้ขายหน้า และจะถูกลิดรอนสิทธิ์ น้องๆ ส่วนใหญ่ก็ยังอยากที่จะเข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหด เพื่อให้ได้เข้าเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม⁵ อย่างเช่นงานวิจัยของท่านอาจารย์อัญชุลี วงษ์บุญงาม⁶  ก็พบว่าน้องปีหนึ่งอยากเข้าร่วมกิจกรรมรับน้อง เพราะอยากสร้างความรู้จัก และสร้างความสนิทสนมกับเพื่อนและรุ่นพี่

รับน้องโหดได้ประโยชน์อย่างที่กล่าวอ้างไหม

โครงการ Happy University  ช่วยตอบให้ได้ ผลการสำรวจความสุขและคุณภาพชีวิตของนักศึกษา ใน 18 มหาวิทยาลัยไทย ในช่วงปี 2566- 2567⁷ จำนวน 10,548 คน พบว่า ร้อยละ 91.5 เข้าร่วมกิจกรรมสานสัมพันธ์ เช่น รับน้อง โดยเฉพาะน้องใหม่ปีหนึ่ง พบว่า แทบจะทุกคนเข้าร่วมกิจกรรม (ร้อยละ 94.5)

1. รุ่นน้องได้สร้างความสนิทสนมกับเพื่อนจริงไหม
ผลการสำรวจชี้ว่าน้องปีหนึ่งที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องมีความสนิทสนมกับเพื่อนในมหาวิทยาลัยมากกว่าผู้ที่ไม่ได้เข้าร่วมกิจกรรม (76.5%)  แต่น้องปีหนึ่งที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องสร้างสรรค์⁸ มีสัดส่วนผู้ที่สนิทสนมกับเพื่อนในมหาวิทยาลัย (91.5%) มากกว่ากลุ่มที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหด⁹ (90.7%) (ภาพที่ 1)

ภาพที่ 1 ร้อยละของนักศึกษาปีหนึ่งที่สนิทกับเพื่อนในมหาวิทยาลัย จำแนกการตามเข้าร่วมกิจกรรมรับน้องในแต่ละประเภท  (n=4,437)

2. เกิดการถ่ายทอดวัฒนธรรมเฉพาะของกลุ่มจริงไหม
ผลการสำรวจชี้ว่านักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้อง ทั้งรุ่นพี่ และรุ่นน้อง รู้สึกว่ามีการถ่ายทอดแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกลุ่มในสถาบันการศึกษา มากกว่าผู้ที่ไม่ได้เข้าร่วมกิจกรรม  (65.6%) แต่นักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องสร้างสรรค์มีสัดส่วนผู้ที่รู้สึกว่ามีการถ่ายทอดแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกลุ่ม (86.2%) มากกว่ากลุ่มที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหด (85.5%) (ภาพที่ 2)

ภาพที่ 2 ร้อยละของนักศึกษาที่รู้สึกว่ามีการถ่ายทอดแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกลุ่ม จำแนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมรับน้องในแต่ละประเภท  (n=10,548)

3. เกิดการช่วยเหลือ ให้คำปรึกษา แลกเปลี่ยนกัน จริงไหม
ผลการสำรวจชี้ว่านักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้อง ทั้งรุ่นพี่ และรุ่นน้อง ได้พูดคุย ปรึกษาหารือ แลกเปลี่ยนความรู้สึก มากกว่าผู้ที่ไม่ได้เข้าร่วมกิจกรรม  (78.9%) แต่นักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องสร้างสรรค์มีสัดส่วนผู้ที่รู้สึกว่ามีการ ช่วยเหลือ พูดคุย ปรึกษาหารือ (91.0%) มากกว่ากลุ่มที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหด (89.7%) (ภาพที่ 3)

ภาพที่ 3 ร้อยละของนักศึกษาที่ได้พูดคุย ปรึกษาหารือ แลกเปลี่ยนความรู้สึก ในรั้วมหาวิทยาลัย จำแนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมรับน้องในแต่ละประเภท  (n=10,548)

ผลไม่พึงประสงค์จากการรับน้อง

1.    นักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหดถูกบูลลี่บ่อยครั้งหรือเป็นประจำในสัดส่วนสูงที่สุด
ร้อยละ 70.7 ของนักศึกษากลุ่มตัวอย่างล้วนมีประสบการณ์เคยถูกบูลลี่ด้วยคำพูดหรือพฤติกรรมก้าวร้าว จนทำให้รู้สึกอับอาย และ ร้อยละ 8.6ของกลุ่มตัวอย่างเน้นย้ำว่าถูกบูลลี่บ่อยครั้งหรือเป็นประจำ ทั้งนี้เมื่อจำแนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมรับน้อง พบว่า นักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหดถูกบูลลี่บ่อยครั้งหรือเป็นประจำในสัดส่วนสูงที่สุด (11.5%)  (ภาพที่ 4)

ภาพที่ 4 ร้อยละของนักศึกษาที่ถูกบูลลี่ (bully) บ่อยครั้งหรือเป็นประจำ จำแนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมรับน้องในแต่ละประเภท  (n=10,548)

2.    นักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องถูกละเมิดสิทธิ์ ข่มขู่ หรือคุกคามทางเพศ (Harassment)
หนึ่งในสามของนักศึกษากลุ่มตัวอย่างล้วนมีประสบการณ์เคยถูกละเมิดสิทธิ์   ข่มขู่ หรือคุกคามทางเพศ ทั้งนี้เมื่อจำแนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมรับน้อง พบว่า นักศึกษาที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้อง ถูกละเมิดสิทธิ์ในสัดส่วนสูงกว่าคนที่ไม่ได้เข้าร่วม โดยกลุ่มที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องสร้างสรรค์ถูกละเมิดสิทธิ์ในสัดส่วนสูงที่สุด  (37.7%)   รองลงมาคือกลุ่มที่เข้าร่วมกิจกรรมรับน้องโหด (35.5%) (ภาพที่ 5)

ภาพที่ 5 ร้อยละของนักศึกษาที่เคยถูกละเมิดสิทธิ์ ข่มขู่ หรือคุกคามทางเพศ (Harassment) จำแนกตามการเข้าร่วมกิจกรรมรับน้องในแต่ละประเภท  (n=10,548)

ข้อสรุปจากผลการสำรวจของโครงการ Happy University

การรับน้องมีความสัมพันธ์กับการสร้างความสนิทสนมกับเพื่อนในกลุ่มรุ่นน้องปีที่ 1 และการถ่ายทอดวัฒนธรรมกลุ่ม รวมถึงการช่วยเหลือ ปรึกษาหารือ และแลกเปลี่ยนกันในกลุ่มนักศึกษา  แต่การรับน้องโหดไม่ได้มีจุดเด่นในการสร้างความสนิทสนม การช่วยเหลือเกื้อกูล หรือการถ่ายทอดวัฒนธรรมกลุ่ม

ผลการสำรวจชี้ให้เห็นว่าการรับน้องเป็นช่องทางหนึ่งที่ช่วยให้นักศึกษาได้ดูแลซึ่งกันและกัน ช่วยเหลือกัน และสามารถเป็นช่องทางเฝ้าระวังป้องกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นในกลุ่มนักศึกษาได้ เช่น ปัญหาซึมเศร้า ความเครียด และปัญหาการเรียน เป็นต้น  อย่างไรก็ตามการรับน้องมักจะมีการตะโกน ตะคอก บังคับให้ทำกิจกรรมที่หลากหลายร่วมกัน แม้จะไม่มีกิจกรรมที่โหดร้ายรุนแรงที่ทำให้บาดเจ็บหรือเป็นอันตรายทางร่างกาย  แต่คำพูดก็สามารถสร้างประสบการณ์ในการถูกละเมิดสิทธิ์ ข่มขู่ คุกคาม และถูกบูลลี่ในกลุ่มผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้ ซึ่งอาจส่งผลต่อสภาพจิตใจของผู้ที่ถูกกระทำ ดังนั้น ในการดำเนินกิจกรรมรับน้อง จึงควรระมัดระวังไม่ให้เกิดความรุนแรงทั้งทางกายและใจแก่ผู้เข้าร่วมกิจกรรม

อ้างอิง

1. Ruth Sterner, The History of Hazing in American Higher Education, OREGON STATE UNIVERSITY, https://ruthsterner.files.wordpress.com/2008/05/histpdf.pdf
2. "Ask the Past: How to Treat the Freshmen [sic], 1495". Ask the Past. 2013-08-26., https://askthepast.net/how-to-treat-freshmen-1495/
3. Cimino, A. (2011). The evolution of hazing: Motivational mechanisms and the abuse of newcomers. Journal of Cognition and Culture, Vol. 11, 241–267
4. Keating, C., Pomerantz, J., Pommer, S., Ritt, S., Miller, L., & McCormick, J. (2005). Going to college and unpacking hazing: A functional approach to decrypting initiation practices among undergraduates. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, Vol. 9(2), 104–126.
5. Kalucki, E. (2024). Brotherhood or Bloodshed?: The Deprivation of Human Rights Through Hazing Rituals. Immigration and Human Rights Law Review, 5(2), 1.
6. อัญชุลี วงษ์บุญ งาม. (2564). รูปแบบการรับน้องสร้างสรรค์และการสร้างภาพลักษณ์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร. วารสาร เทคโนโลยีสื่อสารมวลชน มทร. พระนคร, 6(1), 75-84.
7. โครงการศูนย์วิชาการมหาวิทยาลัยแห่งความสุขกับการสร้างเสริมสุขภาพอย่างยั่งยืน ดำเนินการโดย สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล สนับสนุนโดยสำนักสนับสนุนสุขภาวะองค์กร สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
8. กิจกรรมรับน้องสร้างสรรค์ จำแนกตามสถาบัน / คณะ ที่ประกาศนโยบายรับน้องสร้างสรรค์ในระยะ 5 ปีก่อนการสำรวจ
9. กิจกรรมรับน้องโหด จำแนกตามสสถาบัน / คณะ ที่มีข่าวความรุนแรงในระยะ 5 ปีก่อนการสำรวจ