บทความนี้เป็นสรุปเนื้อหาสำคัญของบทความวิจัยตีพิมพ์ จากโครงการประเมินประสิทธิผลการใช้เกณฑ์จำแนกอาหารในรูปแบบต่างๆ เพื่อส่งเสริมการบริโภคอาหารที่ดีต่อสุขภาพของคนไทย ปี 2564 ซึ่งดำเนินการโดยสถาบันวิจัยประชากรและสังคม สนับสนุนทุนวิจัยโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ภายใต้ความร่วมมือกับ Institute for Physical Activity and Nutrition, School of Exercise and Nutrition Sciences, Deakin University ประเทศออสเตรเลีย โดยบทความนั้นมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มการเติบโตอาหารแปรรูปพิเศษ (ultra-processed food, UPF) ที่มีในท้องตลาดของประเทศไทย ในมิติของการค้าปลีก ค่าใช้จ่ายผู้บริโภค และคุณค่าทางโภชนาการ

การศึกษานี้ได้นำข้อมูลผลิตภัณฑ์อาหารจากสองแหล่งข้อมูลมาวิเคราะห์ ได้แก่ ฐานข้อมูล Euromonitor Passport Database เพื่อวิเคราะห์มูลค่าและปริมาณการขาย UPF และค่าใช้จ่ายผู้บริโภคที่เกี่ยวข้อง และฐานข้อมูล Mintel Global New Products Database เพื่อวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการของ UPF โดยใช้เกณฑ์ประเมินคุณค่าทางโภชนาการของ WHO South-East Asia Region (WHO-SEAR) Nutrient Profile Model ซึ่งมี 16,233 ผลิตภัณฑ์อาหารจากฐานข้อมูลนี้ที่เป็น UPF และสามารถถูกประเมินด้วยเกณฑ์ประเมินของ WHO-SEAR ได้

ผลการศึกษาช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจบทบาทของ UPF ในวิถีชีวิตการกินของผู้บริโภคไทยมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเติบโตอย่างก้าวกระโดดของการขาย UPF ในตลาดอาหารของประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เครื่องดื่มประเภทแต่งสีหรือแต่งกลิ่น อาหารพร้อมบริโภค และขนมอบ แหล่งเข้าถึง UPF หลักของคนไทย เช่น ซุปเปอร์มาร์เก็ต และร้านสะดวกซื้อสมัยใหม่ ขณะที่ค่าใช้จ่ายของผู้บริโภคต่อคนไปกับ UPF มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง และ UPF หลายผลิตภัณฑ์มีคุณค่าทางโภชนาการต่ำ โดยมีสารอาหารที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น น้ำตาล ไขมัน และโซเดียม สูงเกินเกณฑ์ที่ WHO-SEAR กำหนด

ผลการศึกษานี้สามารถใช้เป็นข้อมูลประกอบการกำหนดทิศทางนโยบายและการดำเนินงานต่างๆ ของภาครัฐและหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง ในการจัดการอาหารประเภท UPF เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการกินที่ดีต่อสุขภาพของคนไทยให้มากยิ่งขึ้น และลดความเสี่ยงของการเกิดโรคที่จะตามมา

ที่มาของบทความ

Phulkerd, S., Thongcharoenchupong, N., Dickie, S. et al. Profiling ultra-processed foods in Thailand: sales trend, consumer expenditure and nutritional quality. Global Health 19, 64 (2023). https://doi.org/10.1186/s12992-023-00966-1

ภาพปก freepik.com (premium license)